ekonomia
EDUARDO ZUBIAURRE
«Prekaritatea ez du lan erreformak eragin, testuinguru jakin batek baizik»
Xabier Martin
AFMren salmentak %7 inguru jaitsi dira 2019an; autogintzaren nekearekin lotutako datua da. Norantz doa euskal ekonomia?
Nahiz eta hazkundea eta lanpostu sorrera aurreikusi ditugun, zalantzak badira, adibidez autogintzan, eta hura motorra da beste askorentzat gure ekonomian. Horrek azaltzen ditu makina-erremintaren datu horiek, deformazioaren azpialorrean izan delako jaitsiera, autogintzarentzat aritzen den horretan. Bai, ziurgabetasuna badago, baina hazkundearen zazpigarren urtea izango da aurten, enplegu sorrerarekin berriro. Hau da, moteltze bat dagoen arren, esan genezake baikorrak izateko arrazoiak baditugula, neurri batean behintzat.
Ez da hilabete greba orokor bat egon dela Hego Euskal Herrian. Atera duzu ondoriorik?
Egin zituzten aldarrikapenak ez dira greba baten bidez konpontzen, are gutxiago ez denean egon inolako elkarrizketa prozesurik aurretik. Inori ezer esan gabe egin zuten deialdia. Gai garrantzitsuak zeuden, estatu mailan konpondu beharrekoak, eta asko hitz egin ondoren. Pasatu dira aste batzuk greba izan denetik, eta ez dakit zer aldatu den herri honetan. Arazo bertsuak ditugu, eta, haiek gainditzeko, eragileen arteko eztabaida baizik ez da bidea. Greba orokorra kaltegarria izan zen, eta arduragabekeria handi bat.
Gaixo baimenak pilatzeagatik langileak kaleratzeko araua baliogabetu du Madrilek. Ados?
Oso ohiz kanpoko neurria zen, eta elkarrizketa sozialean ez da mahaira atera ere gaia, ez delako praktika normal bat enpresetan. Jakin beharko genuke zer kasu jakinetan baliatu den, ez baita batere normala gaixo baimenengatik horrelako neurriak hartzea. Gehiegikeriak ekiditeko modu bat zen, baina ez da gai bat enpresariak kezkatzen dituena.
Gehiegikeria ez al zen langilea kaleratu ahal izatea gaixo jartzeagatik?
Apenas izan diren kasuak; ez da eztabaida bat egon horri buruz eragile sozialen mahaian.
Lan erreforma aldatzera doa Espainiako Gobernua, eta aurrerako eragin mugagabea itzul daiteke, soldatak jaisteko baliatu duten tresna hautsiz. Erreformak babestu dituzu maiz. Beldur zara datozen aldaketekin?
Erreformek ondorio onak izan dituzte, aurreko lan araudia oso zurruna zelako, eta enpresei ez zizkielako errazten egokitzapenak.
Egokitzapenak? Kaleratzeak?
Neurriak hartzea. Ahalik eta neurri leunenak hartzen saiatzen gara enpresetan, baina horiek hartzeko ere zailtasunak zeuden araudi zaharrarekin. Beste biderik ez dagoenean, enpresek aztertu behar dute lantaldea nola egokitu, eta erreformekin aldaketak iritsi ziren, malgutasuna eskaini zutelako. 2008tik 2012ra hiru milioi langabe gehiago zenbatu ziren Espainiako Estatuan, eta, erreformei esker, besteak beste, bi milioi gutxiago dira orain.
Prekaritatea neurriz gain dago, ordea, eta langile pobreak sortu dira.
Ez dut uste erreformak eragin duenik prekaritatea; gehiago izan da beste testuinguru batean garatu dela ekonomia. Baina kontratatzaileek jakin dute, behintzat, gauzak okertuz gero azkar eta neurriz bideratu zitekeela egoera. Lan erreformek konfiantza eman dute.
Eta orain zer?
Gauzak berraztertu daitezke, berriro adostu; zilegi da, eta eragile sozialak gertu daudela ematen du. Gobernu bat badator beste asmo batzuekin eta beste plan batekin, ahal den neurrian adostu egin beharko dira gauzak, hobetu daitezen. Gure kezka da aurreiritzi batzuen ondorioz adostu gabeko neurriak onartuko ote dituzten, oso aldebakarrekoak.
Rajoyren lan erreforma onartzea ez zen izan oso aldebakarrekoa?
Beharbada bai. Baina onerako izan zen, eta emaitzak hor daude.
Ez ote dute enpresariek sarriegi jo soldatak jaisteko eta lanaldiak luzatzeko tresna horietara? Baita beharrezkoa ez zutenean emaitza txukunak lortzeko ere?
Lan baldintzei eutsi egin zaie hemen, orokorrean, eta aldaketa gehienak adostasunez egin dituzte enpresetan. Erreformak modua eman die egoera oso txarrean zeuden enpresei gauzak azkar egiteko. Hainbat sektoretan, estatuko hainbat eremutan erabilera txarra eman diola inork? Ez dut ukatuko hori; beharbada gertatu baita. Baina Euskadin ez. Ia ez da gertatu lan ituna aplikatzeari uztea alde bakarrez.
Gutxieneko soldata 950 eurora igo dute. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 32.000 langileri eragin die, %7ri. Ez dira gehiegi?
%5 inguru direla dioten iturriak badira; dena dela, argi dago hainbat jardueratan lan baldintzak hobetzeko zailtasunak daudela, aldi berean lehiakortasunari eta produktibitateari eutsita. Gu beti gaude prest ahalik eta lansari onenak eskaintzeko, baina horrek bat etorri behar du enpresaren produktibitatearekin, ahalmenarekin eta bideragarritasunarekin. Gutxieneko soldataren auzia ez da arazo bat Euskal Herrian, oro har. Hala ere, negoziazio kolektiboaren bidez eta adostasunaren bidez, gu saiatuko gara baldintzak hobetzen, eta ez alde bakarrez.
Gipuzkoako metalgintzako mahaia izan daiteke aukera on bat horretarako. Bizkaiko itunak balio dezake aurreikus daitezkeen grebak iritsi baino lehen?
Negoziatzearen eta adostearen aldekoak gara, zentzuzko gauzak adosten badira; beti. Bizkaikoa ez da eredugarria izan, liskarrak eta grebak egon direlako prozesuan. Gipuzkoan hori guztia saihesten bada, denen onerako izango da; martxan jarri orduko grebekin hasteak negoziazioa okertzen baitu. Dena den, lurralde bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Ni Gipuzkoako enpresari bat naiz, eta badakit Gipuzkoak ez duela zerikusirik Bizkaiarekin metalgintzan. Negoziatzaileek ikusi beharko dute nola eta noraino eguneratu edukiak. Egon daitezela elkarrizketak eta izan daitezela leialak, adostasun bat lor dadin, begirunez eta liskarrik gabe.
2011ko soldatak jasotzen dituzten langileak daudela salatu dute sindikatuek. Ez du ematen Adegiren Enpresa Kultura Berriarekin bat datorren zerbait.
Hasteko, 2011ko soldatekin jarraitzen duten enpresak, Gipuzkoan, ez ditut ezagutzen; oso gutxi izango dira, seguru. Nire enpresaren sektorea metalgintza da, eta esan diezazuket oso konfrontazio gutxi egon dela urteotan, eta adostasun handia. Enpresa Kultura Berriak pertsonen parte hartzea bultzatzen du enpresan, ahal den modu zabalenean, enpresaren ezagutza denona eginez, geroa eta hazkundea errazteko eta lan baldintzak hobetzeko. Gipuzkoan, enpresa barruko giroa, oro har, oso baketsua eta liskar gutxikoa izan da.
Serio esaten al du Adegik Enpresa Kultura Berria bultzatuko duen Fabrikaren proiektuan sindikatuak patronatukide izatea nahi duela?
Enpresa Kultura Berria aplikatu den enpresetan ez dira kanpoan utzi sindikatuak, sekula. Zergatik ez dira izango ba Fabrikaren patronatukide ordezkari sindikalak? Adegik esaten badu, nik ez dut inolako zalantzarik.
Zilegitasuna al dute Elkarrizketa Sozialerako Mahaian plazaratu berri dituzuen akordioek, sindikatuen oniritziari dagokionez, ordezkaritzaren gehiengoa ez dagoela kontuan hartuz?
Zilegitasun osoa daukate, mahai hori hiru aldekoa baita. Egia da hiru alde horietako baten ordezkaritza mugatua dela, ez dagoelako gehiengoa, baina han gaude nahi dugun guztiok. Parte hartzeari uko egin diotenek erantzun beharko diote zure galderari.
Erantzun diote: ez du zilegitasunik, ez dagoelako gehiengoa.
Nola ez du izango, ba, hiru aldeko mahai bat izanik? Guk aurrera egiten dugu gure erantzukizunarekin, eta egon nahi ez dutenek eskubidea dute ez egoteko, baina besteok nahi dugu herri honen arazoei aurre egin elkarren artean adostasunak lortuta.
Mahaiaren araudiak dio sindikatu bakar batek, haren ordezkaritza edozein dela ere, sindikatuei dagokien oniritzia eman dezakeela. Onartuko luke Confebaskek patronal txiki batek enpresen oniritzia eman ahal izatea itun ofizialetan?
Gu gara enpresen ordezkari bakarrak.
Mahaian bai. Badira beste txiki batzuk, tartean Garen. Hark enpresei dagokien oniritzia ematea bidezkoa litzateke zuek aurka egonda mahaian?
Mahaian egon behar dute ordezkaritza dutenek, eta guk bakarrik betetzen ditugu mahaian egoteko baldintzak. Beste norbaitek beteko balitu, egongo litzateke.
Demagun baldintzak betetzen dituen patronal txiki bat mahaian dagoela.
Zilegitasuna lukeen eta baldintzak beteko lituzkeen beste ordezkari bat balego gure ordez, guk egon nahi ez dugulako, ba, zilegitasun osoa luke nahi duena egiteko. Berriro diot: ez daudenen erantzukizuna da ez egotea, eta ez egoteak ez die eskubidea ematen dena oztopatzeko eta gelditzeko.
Ordu sindikalak gehiago zaindu behar al dira, Cebekeko buru Iñaki Garcinuñok esan duen moduan «lan ez egiteko zirrikitu» izan ez daitezen?
Ordu sindikalak eskubide bat dira, behar direnean erabiltzeko, baina ez dira zertan beti ostiraletan hartu.
Garcinuñok aipatu duen «asteburu luzea» egiteko erabiltzen dira?
Sindikatuak dira horren azterketa zuzena dutenak. Eurek baimendu eta justifikatu behar dituzte orduak. Gehienetan ostiraletan ematea bada arraro samarra.
Orduan esaten ari zara ostiraletan ematen direla propio?
Gehiegikeriak badaude gehiegikeriak egongo dira, baina sindikatuek dute erantzuna.
Baina gehiegikeriak daudela esaten ari zara?
Nik ez dut daturik, baina sindikatuek bai. Haiek azaldu behar dute zergatik ematen diren orduak ostiraletan.
Jarraitu irakurtzen hemen: «Badirudi Zaldibarkoa ez dela horren larria izan osasunarentzat»
