«Suplikatorioaren alde egingo balu, PSOEk bere hitza jango luke»

Europako Parlamentuan lehen aldiz hitz egin eta gutxira izan da BERRIArekin Toni Comin (Bartzelona, 1971), europarlamentaria eta Kataluniako Osasun Kontseilari kargugabetua. Oriol Junqueras Kataluniako presidenteorde kargugabetuak espetxean jarraitzen duela salatzeko baliatu du parlamentuko mintzaldia. Carles Puigdemont Kataluniako presidente kargugabetuarekin batera, Cominek bi urte eta bi hilabete daramatza Belgikan, erbestean. Orain, «garaipen kolektibo baten protagonista» bihurtu dira.

Iazko ekainean hautatu zintuztenetik, lehenengoz parte hartu ahal izan duzue aste honetan Europako Parlamentuko jardunean. Nolakoa izan da hasiera?

Oso hunkigarria izan da, erbestean egindako bi urteko borrokaren gailurra izan delako. Batzuetan, erbesteko estrategia oso gutxi ulertu da, eta asko kritikatu. Lortu dugunak frogatu du estrategia hori beharrezkoa eta egokia izan dela. Era berean, oso hunkigarria izan da, gurekin batera parlamentura sartu direlako ehunka lagun. Jendeak pasio handiz erreparatu dio honi; mezu asko jaso ditugu. Bertigoa ere badugu, arduragatik.

Erbesteko eta kartzelako estrategiak bateragarriak direla uste duzu?

Errespetu osoa diot kartzelan dauden kideek hartu zuten erabakiari, eta miresten ditut erakutsi duten duintasunarengatik eta ausardiarengatik. Hemen inork ez baitu amore eman. Errespetuz diot: nik erabaki ahal izango banu guztien ordez, gustatuko litzaidake gobernu osoa erbestean egotea. Indar politiko handia izango luke horrek, eta eragotzi egingo luke estatuak presoak bahitu gisa erabiltzea. Hori egiten ahalegindu baita orain arte. Beste kontu bat da presoek ez diotela men egin xantaiari. Egoera den bezalakoa izanik, agerikoa da estrategiak uztargarriak direla eta hala izan daitezen lan egin dugula. Azaldu dugu espetxeak frogatzen duela Espainiako Estatuaren jite autoritarioa.

Puigdemontek eta zuk aukera izan duzue europarlamentuan parte hartzeko. Ez, ordea, Oriol Junqueras ERCko buruak.

Gure babes politiko osoa dauka. Haren egoera salatu dut lehen hitzaldian, eta oso irmoa izan naiz. Egunotan egin ditudan elkarrizketetan ere gai hori nabarmendu dut, oso garrantzitsua iruditzen zaigulako. Argi izan dugu ez genuela nahi Europako Parlamentuko lehen orduak soilik izan zitezela gu iritsi garela ospatzeko, baizik eta baita hura ez dagoela salatzeko ere.

Orain arte, Europako Batasunak ez du esku hartu, baina, Luxenburgoko auzitegiaren epaiarekin, gatazkak bete-betean eragin die Europako erakundeei. Nolako garrantzia du horrek?

Garrantzi osoa. Ez dira nahastu behar [2017ko] urriko gertakariaen garaiko Europaren isiltasun ozena eta Europa osotasunean zer den. Zorionez, Europa eskubide eta askatasun eremu bat baita, eta Europako epaileak, Espainiako agintaritza judizialetako epaileak ez bezala, epaile demokratak baitira. Agerikoa zen Europak argudioak emango zizkigula gure borrokan aurrera egiteko.

Espainiaren jokabidea jasanezina egingo zaio EBri?

Konbentzitu behar ditugu Espainian oinarrizko eskubideak urratzen ari direla. Geroz eta material gehiago dugu horretarako. Epaile demokratarik gabe ezin da zuzenbide estaturik egon, eta Espainiako agintaritza judizialak ez du zuzenbidearen ikuspuntu demokratiko bat. Oso agerikoa da Manuel Marchena [Espainiako Auzitegi Goreneko magistratua] iruzurti baten gisan jokatzen ari dela. EBko Justizia Auzitegiari Junquerasen immunitateari buruz egindako galdera prejudiziala aparteko pieza batean aurkeztu zuen, erantzuna jaso aurretik hura zigortu ahal izateko, eta, Luxenburgok erantzuten duenean esateko jada ez duela eraginik, epaia emana dago.

Hala ere, oraingoz behintzat, David Sassoli Europako Parlamentuko presidenteak bere egin du Espainiako Auzitegi Gorenaren irizpidea.

Egia da parlamentuak EBko Justizia Auzitegiari kontsulta egin ziezaiokeela erabakia hartu aurretik. Parlamentuko zerbitzu juridikoen arabera, behartuta dago estatuetako auzitegi gorenetako epaiak aintzat hartzera. Aukera orain Junquerasen defentsarena da, helegitea aurkeztuta; Luxenburgoko auzitegiak argituko du Gorenak bere erabakia errespetatu duen ala ez.

Konfiantza duzu Sassolirengan?

Oso argi daukagu Europako Parlamentua demokrata batek gidatzen duela eta justizia auzitegien epaiak errespetatzen dituela, abenduaren 19an egin zuen bezala. Tximistak bezain azkar erantzun zuen, Espainiako Gobernuaren borondatearen kontra. Haren jokabideak agian zerikusia izan dezake Espainiako Estatuaren presioekin. Ez dakit.

Harrigarria irudituko litzaizuke PSOEko eurodiputatuek Puigdemonten eta zure suplikatorioaren alde bozkatuko balute, Espainian epaituak izan zaitezten?

Politika desjudizializatzeko hartu zuen konpromisoaren urratze erradikala litzateke; bere hitza jango luke PSOEk.

Puigdemont Espainiara eramango zuela ere hitzeman zuen azken hauteskunde kanpainan.

Oraingoz ez du lortu, eta nahiko bateraezina dirudi desjudizializazioarekin. Pedro Sanchez bat ezagutu dugu azaroaren 10aren aurretik, eta beste bat ondoren. Ez dakigu zein aurkituko dugun hemendik aste batzuetara.

Iratxe Garcia talde sozialdemokratako presidenteak adierazi du «justiziari lan egiten utzi» behar zaiola. Zer ulertzen duzu?

Agertokia prestatzen ari dela suplikatorioaren alde bozkatzeko, eta, beraz, Sanchezek Kataluniako independentistekin hartu duen konpromisorik garrantzitsuena argi urratzeko.

Hala egingo balu, ondorioak izan beharko lituzke Espainiaren gobernabidean?

Hori galdetu behar zaie Espainiako gobernabidearen egonkortasunari ekarpena egiten ari diren alderdiei. Aztertu beharko litzateke zer neurri hartu, noski, PSOEk errepresioaren bidetik jarraitzea aukeratzen badu. Noski.

Desberdindu egin dituzu suplikatorioan izango den «gudu politikoa» eta bozketaren emaitza.

Bozketa galduta ere izan dezakegu garaipen politiko bat. Badakigu oso zaila dela bozketa irabaztea, baina lan egingo dugu horretarako. Halere, bozketa galduta ere, eztabaida aprobetxa dezakegu azaltzeko nolakoa den Espainiaren joera autoritarioa. Suplikatorioak bide eman diezaguke jende berria konbentzitzeko eta aliantzak indartzeko.

Nabarmendu duzue Espainia salbuespena bihurtu dela EBn, ez duelako zuen immunitatea aitortzen eta atxilotze aginduari eusten diolako bere lurraldean.

Kafkarra da. Argudio horrek asko lagunduko digu suplikatorioan. Suplikatorioa eskatzen ari den epaileak, hau da, immunitatea dugula aitortzen duenak, muzin egiten dio Espainian gure immunitatea aitortzeari. Eutsi egiten dio gure kontrako atxilotze aginduari, eta uko egiten dio euroagindua erretiratzeari. Abusuzko jarrera bat da; agerian uzten du Espainiak ez duela zuzenbide estatu batek bezala jokatzen.

Puigdemontek ez du baztertu otsailean Kataluniara joateko aukera, beste eurodiputatu batzuekin batera, espetxean dauden buruzagi independentistak bisitatzera. Posible da hori?

Soilik moduren bat baldin badago parlamentuak Espainia behartu dezan gure immunitatea errespetatzera.

Zer helburu izango dituzue agintaldi honetan?

Hiru helburu finkatu ditugu. Batetik, Europak onartzea Kataluniaren autodeterminazio eskubidea errespetatu egin behar dela, eta Europak Espainiari laguntzea ulertarazten eskubide hori errespetatu behar dela. Bestetik, gure hauteskunde programa garatzea. Eta, azkenik, parlamentuan izango diren eztabaida handietan parte hartzea.

Elkarrizketak hasi dituzue parlamentuko taldeekin zein taldetan sar zaitezketen aztertzeko?

Bai. Kontua da Philippe Lambert Berdeen taldeko presidentearen erantzuna ez dela oso itxaropentsua. Haren argudioak zur eta lur utzi nau: «N-VAn lagunak dituztenez, joan daitezela kontserbadoreen taldera». Orduan, GUEra ere joan beharko genuke, Die-Linkek beste edonork bezainbeste babestu gaitu eta. Gauza bera beste hiru taldeetako kideekin ere.

Frogatzen bada PSOErekin elkarrizketa ezinezkoa dela, independentismoak argudio gehiago izango ditu nazioarteko eragileen esku hartzea eskatzeko?

Espainiako Gobernuaren elkarrizketarako borondate falta frogatzen duten porrot guztiek balio dute nazioarteko komunitateari dei egiteko. 2017ko urritik ulertu dugu soilik nazioarteko eragile batek balioztatuta lor daitekeela akordioa, estatuak ez baititu bere konpromisoak betetzen.

Zuen egoera erabat aldatu da Luxenburgoko auzitegiak immunitatea aitortu dizuenetik. Pertsonalki ere aldaketa handia da?

Maila pertsonalean, ez. Aldaketa maila politikoan izan da. Orain ezpata askoz ere indartsuagoa daukagu gudan aritzeko, eta, beraz, baliabide gehiago ditugu orain arteko lan berean jarraitzeko. Arlo pertsonalean, gure etxea saminez oroitzen jarraitzen dugu. Nire alaba Bartzelonatik kanpo bizitzera joan da, nirekin egoteko modu bakarra delako. Aldaketa izango litzateke etxera bueltatu ahal izatea, gizon aske bat bezala. Hori merezi dugu.

Immunitatea eskuratu duzu Europako bozetan JxCren zerrendan aurkeztu zinelako. ERCko diputatu zinen oraindik Katalunian, eta erabakia ez zuten ongi ikusi. Nolakoa da egun ERC- rekin duzun harremana?

Erabakia hartu nuenean, desio izan nuen horrek ez aldatzea ERCko kideekin neukan harremana, eta uste dut horrela izan dela. Funtsean, ez da aldaketarik izan; desadostasun estrategikoak ditugu, ez esaten den bezain gaindiezinak, baina horiek aurretik zetozen.

Eskoziak bigarren independentzia erreferenduma egin nahi du. Aukera bat da Kataluniako mugimendu independentistarentzat?

Bai. Lehenengo eta behin, laborista britainiarrak ikusiko ditugulako Eskoziak bigarren erreferendum bat egiteko duen eskubidea defendatzen. PSOEren aldean, kontrastea da. Bestetik, agerikoa izango da beharrezkoa dela autodeterminazio eskubidea berrasmatzea EBren barruan. Europak ez lioke beldurrik izan behar autodeterminazioari. Ez du zentzurik; autodeterminatu nahi duten herrialde gehienek batasunean jarraitu nahi dute.