Donald Trump eta Groenlandia, burutazio soil bat baino gehiago

Hasieran burutazio soil bat zirudienak, Donald Trumpen beste ateraldietako bat, gatazka diplomatikoaren maila iritsi du, oraingoz. Asteazken gauean, AEBetako presidenteak Twitter bidez jakinarazi zuen bertan behera utzi zuela Danimarkara irailaren 2an egin behar zuen bisita ofiziala: «Danimarka oso herrialde berezia da, jende izugarriarekin, baina ikusita Mette Frederiksen lehen ministroak ez duela interesik Groenlandiaren salmentaz hitz egiteko, atzeratu egingo dut hemendik bi astera hitzartuta genuen topaketa». Bigarren txio batean, Trumpek Frederikseni eskertu egin zion garbi hitz egitea, horrela aurreztu egin direlako bisitak bi herrialdeentzat zekartzan «gastu eta ahalegin guztiak».

Egia da Frederiksenek argi hitz egin zuela igandean, Groenlandian zegoela. Trumpen proposamena «zentzugabekeriatzat» jo zuen, uhartea ez baitago salgai. «Groenlandia ez da danimarkarra, Groenlandia groenlandiarra da. Benetan espero dut hau ez izatea serio esandako zerbait».

Bazirudien, dena den, lehen ministroaren hitz gogorrak ez zirela urrunago joango; aste hasieran bertan, Artikoko herrialdean Trump Dorre bat jartzearekin txantxa egin zuen AEBetako presidenteak. Baina egun bat geroago, nonbait, gauzak serio jarri dira, AEBek NATOko eta Irakeko gerrako aliatu bati itsuskeria egiteraino.

Trumpek bisita ofiziala bertan behera uzteak ez du abegi onik izan Danimarkan; gobernuko iturriek zeharka haserrea agertu dute, eta errege etxeak «ezustea» dela esan du. Oposizioko alderdiek hitz gogorragoak izan dituzte, «errespetua» eskatuz. Frederiksen lehen ministroak gauzak baretzeko asmoa agertu du, elkarrizketarako deia eginez eta bisitarako gonbita oraindik hor dagoela esanez.

Bertan behera gelditutako bisitan, Trump Groenlandiako gobernuburu Kim Kielsenekin biltzekoa zen, eta, printzipioz, bai harekin eta bai Danimarkako buruzagiekin, NATO zuten hizpidea. AEBek ekarpen handiagoa eskatzeko asmoa zuten, beharbada Groenlandian AEBen bigarren hegazkin base bat ezarraraziz.

Lur arraroak

Baina joan den astean jakin zen AEBak Groenlandia erosteko aukera aztertzen ari zirela. Eta hasieran txantxetarako bidea eman bazuen ere, ideia astiroago aztertuta, Artikoko irlak izan dezakeen balioari begira, Trumpena burutazio huts bat baino gehiago izan daitekeela ondoriozta daiteke. Zertarako nahi lukete AEBek Groenlandia?

2,2 milioi kilometro koadroko irlaren lur azpian egon daiteke erantzuna. Financial Times-en arabera, Groenlandiak lur arraro oxidoetan 38,5 milioi tonaren erreserbak lituzke. Oso kopuru esanguratsua da, munduko gainontzeko herrialdeetan 120 milioi tonaren erreserbak baitaude.

Lur arraroak, gaur-gaurkoz, lehengai ezinbestekoak dira teknologien sektorean, eta berebiziko garrantzia hartu dute, urriak baitira eta erreserbarik handienak Txinan (%70 inguru) eta Afrikan —baina Txinaren esku— baitaude. Gainera, Txinan prozesatzen dira lur arraroen munduko ia mea guztiak, haietatik mineral berezi horiek ateratzeko.

Lur arraroen erreserba gehienen jabe izateak Txinari ematen dion boterearekin gero eta kezkatuago daude AEBak eta Europa, eta, ondorioz, joko horretan Groenlandiak badu bere garrantzia. Horregatik, orain gutxi AEBek eta Groenlandiako Gobernuak memoranduma sinatu zuten lur arraroen ustiapenerako inbertsioak sustatzeko.

Baina, Groenlandian ere, AEBen aurretik dabil Txina. Bi dira irlan meatzaritza proiektu handiak dituzten konpainiak: Greenland Minerals eta Tanbreez Mining. Greenland Minerals 2007. urteaz geroztik ari da inbertsioak egiten Kvanefjeld meategian, lur arraroen munduko gordailu handienetakoan, eta Txinako Shenghe Resources da enpresa haren akziodun nagusia.

Australiako Tanbreez Miningek, berriz, ez du Txinako jaberik. Gainera, esan du ez duela txinatarren beharrik bere baliabideetako mea prozesatzeko, oso garbia delako. Dena den, analisten ustez, haren lehengaiak balio katean lehenago edo geroago Txinatik pasatu beharko du, herrialde horretakoak baitira lur arraroak produktu komertzial bihurtzen dituen ia enpresa bakarrak, eta, gainera, han baitago lur arraroen merkatu nagusia.

Gauzak horrela, beharbada, Groenlandia bereganatuta, AEBek izango lukete irabaztekorik Txinarekin duten oilar jokoan. Eta guztia sal eta eros daitekeela pentsatzen duen Trumpen txioak ez lirateke burutazio soil bat.