Manifestazio eskubideari mugak ezartzea onartu du Frantziako Asanbleak

Ez da azken pausoa, baina bai tramitazio parlamentarioan emandako pauso garrantzitsua. Frantziako Asanbleak oniritzia eman zion atzo «manifestazioetan ordena publikoa indartzeko eta bermatzeko» lege proposamenari. Praktikan, murrizketak eragingo ditu manifestazio eskubidean, lege horretan jasotako neurrien artean baitaude aurpegia estalita eramatea delitu bilakatzea, ustez liskarrak sor ditzaketen herritarrei mobilizazioetara joateko debekua ezartzea eta herritar horiek fitxategi batean biltzea. Beraz, behin betiko onartzean, Ipar Euskal Herriko herritarren mobilizazio eskubidean eragina izango du testuak. Neurriokin kezkatuta agertu dira Amnesty International eta Dunja Mijatovic Europako Kontseiluko Giza Eskubideen komisarioa, besteak beste.

Frantziako Asanblean atzo bozkatu zuten lege proposamena. Ganberan zeuden 553 diputatuetatik 479k eman zuten botoa -74 abstenitu ziren- , eta horietatik 387k eman zuten aldeko botoa; aurka, berriz, 92k. Edozein gisara, bozketaren emaitzak arrakalak azaleratu ditu Martxan Emmanuel Macron Frantziako presidentearen alderdian, talde horretako 50 diputatuk jo baitzuten abstentziora. Batzuek alderdiaren diziplina apurtua zuten aurretik ere; Sonia Krimi eta Martine Wonnerren kasua da. Atzo goizean, biek azaldu zuten kontrako botoa emateko aukera, baina alderditik kanporatuak izateko arriskuan utziko lituzke horrek. Azkenean, Martxan-eko ezein ordezkarik ez zuen kontrako botoa eman, baina zatiketa agerian utzi zuten eztabaida amaitzean. Martxan-eko diputatu gehienek, MoDemekoek, Errepublikanoek eta UDIkoek babestu zuten egitasmoa, eta hura txarretsi zuten ezkerreko taldeek.

Lehen irakurraldia izan zen atzokoa, eta orain Frantziako Senatuan eztabaidatu beharko dute testuaz, martxoaren 12an. Hilabeteak beharko dituzte legeak azken oniritzia jasotzeko. Ez da gobernuak nahiko lukeena, haren asmoa baitzen legegaia premiaz onartzea. Izan ere, Jaka Horien mobilizazioen testuinguruan ari da legea bide egiten; hamabi aste daramatzate protestetan, eta araua mugimendu horri aurre egiteko tresna gisa baliatu nahi zuen Macronek. Hortaz, garaipen gazi-gozoa izan zen atzokoa Macronentzat; lege proiektuak aurrera egin zuen, baina alderdi barneko kritikak agerian geratu ziren -Frantziako prentsa alderdi barneko «matxinadaz» mintzatu zen atzo-; gainera, Jaka Horiak berriro irten ziren kalera; atzokoan, CGT sindikatuarekin batera, greba orokorraren testuinguruan. Baionan, CGT, Sud eta FSU sindikatuek eta Jaka Horiek deituta, dozenaka lagunek Baionako portuko sarrera blokeatu zuten atzo goizean. Arratsaldean, Baionako Grand Basqueko biribilgunera jo zuten, eta errepidea itxi zuten. Greba orokorrerako deiak erantzun txikia izan zuen.

Legea « berme»

Jean François Eliaou Martxan-eko diputatuak eman zuen alderdiaren ildo ofizialaren azalpena, legearen alde bozkatzekoa. Manifestazio eskubidea «bermatzeko» neurriak direlakoan defendatu zituen legean jasotakoak: «Hilabeteak dira egunerokoa nahasita dagoela. Modu baketsuan manifestazioetara joan nahi duten herritarrak, edo, besterik gabe, joan-etorrian ibili nahi dutenak horrela ibiltzeko beldurrez daude». Hortaz, argudiatu zuen «indarkeria amaitzeko helburua» duen proiektua dela: «Indarkeria ezin da sekula izan aldarrikapenerako bitarteko».

Errepublikanoek aurkeztu zuten lege egitasmoa, iazko ekainean, eta haren alde agertu zen atzo Eric Ciotti alderdiko diputatua; nabarmendu zuen «erantzukizunez eta segurtasunarekiko nahiz segurtasun indarrekiko kezkaz» landu dutela legea, eta azpimarratu zuen azaroaren erdialdean Jaka Horien protestak hasi zirenetik hamabi lagun hil direla eta 1.200 pertsona inguru zauritu: «Aljeriako gerratik ez da horrelako bilan tragikorik egon». «Apurtzea eta desegonkortzea lanbide dutenen» bizkar utzi zituen kopuru horiek, eta erantsi zuen «manifestatzea eskubidea baldin bada apurtzea beti delitu bat» izango dela.

Oso bestelako ikuspegia adierazi zuten eztabaidan ezkerreko alderdiek; oro har, «alferrikako» egitasmotzat jo zuten. Marietta Karamanli Alderdi Sozialistako bozeramaileak, esaterako, legearen izenaz eta haren eraginkortasunaz galdetu zien gainerako diputatuei: «Beharrezkoa al da jada egindako indarkeria galarazteko? Ez da beharrezkoa ordena publikoa mantentzeko».

Alexis Corbiere Frantzia Intsumisoko diputatua gogorrago mintzatu zitzaion Christophe Castaner Frantziako Barne ministroari: «Jarraitzen duzu esaten manifestazio eskubidea defendatzeko hura mugatu behar dela. Ez dugu logika hori onartzen». Areago, manifestazio eskubidea mugatzeko eskumena gobernuaren esku utzita, «justiziaren eraikin osoa apurtzea» leporatu zion, eta adierazpen askatasuna balioetsi zuen, «gobernua kritikatzeko, gobernu batek entzun nahi ez duena esateko». Corbierek txalotu egin zuen kritiko azaldu ziren Martxan-eko diputatuen jarrera, eta haiei kasu egiteko eskatu zion Castanerri: «Entzun kritikatzen zaituzten ahotsak; ez gureak, zuen barrukoak baizik. Esaten ari zaizkizu lege honek ez dituela gaizkileak kikiltzen, herritarrak baizik».

Neurri «arriskutsuak»

Stephane Peu komunistak, berriz, salatu zuen Jaka Horien aurka ad hoc eginiko legea dela. Kontrako botoa eman zuen, proiektua «kaltegarria, alferrikakoa eta arriskutsua» delakoan. Benjamin Franklin Ameriketako Estatu Batuen sortzaileetakotzat jotzen denaren pasarte bat ekarri zuen gogora Paul Molac Liberte et Territoire taldeko diputatuak: «Inoiz uko egiten badiozue zuen askatasunari segurtasunaren alde, ez duzue ez bata eta ez bestea izango». Hari ere «alferrikako» begitantzen zaio legea, eta baita «potentzialki arriskutsua» ere, adierazpen askatasuna «oinarrizkoa» denez gero.