Beltzez (eta II)

Iruñeko kaleak beltzek okupatu eta itxi zituztela genioen aurrekoan. Eremu publikoak pribatizatzeko moduak gutxi-asko aldatu dira 80ko hamarkadatik. Jakue Pascualen liburuak irakurri besterik ez da jabetzeko, kasurako, ordutik datozkigula kaleak kontrolatzeko ordenantzak eta gentrifikazioa bultzatzen duten araubideak. Iragan udazkenean, Okupatu Gasteiz eta Piztu Bilbo dinamikek izandako oztopo eta debeku instituzionalen harira, kale erabilerarako eskubidea eztabaidagai izan genuen. Zubietako erraustegiaren lanak ikusi eta salatzeko buzo zuriek eginiko martxa ere hezur-haragizko hesi beltz batek geldiarazi zuen. Zer irizpide bete behar den kalean egon ahal izateko. Nork ematen duen baimena. Eta baimena aski balitz: urrian, udaltzaingoa Bilboko Areatzan sartu eta harrera auzoetako kideen kanpalekua desegin zuen, migratzaileen aldeko ekintzaileek adierazi arren han hiru egunez egoteko baimena zutela.

Baztango karrikak beltzez estali ziren joan den astean; bestelako beltzez, argi-itzal ugari dituen horretaz. (H)Ilbeltzaren baitan mintzagai izandako liburuetan ez dira falta gogoeta sozial eta politikoak, botere gehiegikerien eta ustelkeriaren salaketak. Askotariko krisi garaietan, genero beltzaren loratzea ez da, egiaz, arraroa; Daniel Chavarría zenak zioenez, literatura beltza «generorik aproposena da patologia sozialetik eratortzen diren dramak jorratzeko». Formula aristoteliko zaharrari jarraikiz, goxotasuna eta erabilgarritasuna aldarrikatzen zituen idazle kubatartuak: fikzioaren eta mitoen bidez zerbait entretenigarria sortu salaketa politikoa egin asmoz.

XIV. mendean izurri beltzak Europa hartu zuen bezala zabaltzen ari da gure kaleetan eskuin muturraren patologia, eta, hala, badirudi genero beltzak nondik edan izanen duela datozen urteotan ere. Gauak eta kaleak gureak dira, oihu mugimendu feministak; antzera katalanek, kaleak beti gureak izanen dira. Eta kaleak ez dira, noski, mitoa baizik.