«Sindikalismoak gero eta politikoagoa izan behar du»

Gustura dago Adolfo Muñoz (Mañueta, Araba, 1959) ELAko idazkari nagusia. Hirugarrenez berretsi dute karguan sindikatuak joan den astean egin zuen XIV. Kongresuan, eta han bizi izandako giroagatik dago gustura: «Alaitasun kolektibo bat lehertu zen; pena izan zen 8.000 pertsona ez egotea bertan bizi izan zena bizitzeko, indarra ematen baitio horrek gure jendeari». Han bildutakoen %87,5en baiezkoarekin izendatu zuten idazkari nagusi, 2008ko kongresuan lehenengoz hautatu zutenean baino lau puntu gutxiagoko babesarekin. «Emaitza zoragarria izan da, eta erakusten du ELAren barruan batasun handia dagoela aurrera eraman nahi ditugun ildoetan».

Kongresuan bertan «Euskal Herriko neoliberalei» subiranistak izatea ukatu zenien. EAJren aurka gero eta adierazpen gogorragoak egiten ari zara azken boladan. Zer gertatu da?

Gurekin eta edozeinekin egiten ari direna jasanezina da. Badakite zein murrizketa politika egiten ari diren, eta politika horiek PPrekin eta PSE-EErekin partekatzen ari dira, gainera. Hego Euskal Herriko ezker politikoak Europako sozialdemokrazia egiten ari dena egin dezala nahi dute, baina ezkerrak erabaki behar du zein ereduri jarraitu behar dion: Frantziako sozialistenari edo Erresuma Batuko laboristenari. Nahiago nuke ezker politikoak Corbynek bezala hauteskundeak galduko balitu, egia esan. Euskal neoliberalen arabera, bestalde, ez dago gatazka sozialik, eta patronalari babesa ematen ari dira. Politika horiek onartu ezean, zure kontra egiten dute, eta hori ezin da onartu

Zure hitzen gogortasuna, beraz, haien jarreraren ondorio da?

Bai, hala da. ELAk argi eta garbi esan du sindikatu boteretsuagoa behar dugula, eta jendeari babesa emateko antolatu behar garela. Sindikalismoak gero eta politikoagoa izan behar du, ikuspegi hori eduki ezean galduta baitago mundu madarikatu honetan.

Noiz bildu zara azkenekoz EAJko ordezkariren batekin?

Aspaldi egon gabe gaude.

Salatu izan duzu lehendakariak bilerak ukatu dizkizuela. Zubi denak apurtuta daude?

Lehendakariak ez du ELArekin bildu nahi izan, baina ezta [Arantxa] Tapiak eta barne sailburuak ere. [Pedro] Azpiazuri bilera eskatu diogu, baina ez digu erantzun. Menderatzen ez dena ez dute toleratzen, ezta harreman klientelarretan sartzen ez den hori ere. Eta ELAk ez du harreman hori onartuko gobernu batekin. Prest gaude akordio partzialak egiteko, baina esan izan digute beste esparruetan ELAk egiten duen kritikak bertan behera geratu behar duela horretarako, eta hori ez dugu egingo. Hori bada planteamendua, asko esaten ari dira.

Ez dirudi, hala ere, Eusko Jaurlaritzan dena zuen aurkako hitzak direnik. Hor dago, esaterako, Pedro Azpiazu Ogasun sailburua, zerga sistema aldatu behar dela esanez. Jaurlaritzako polizia zintzoa da?

Azpiazuk zabaldu zuen eztabaida horretan oinarria eztabaidaezina da. Esan zuen hemengo enpresek Espainiakoek baino gutxiago ordaintzen dutela. Sozietateen zerga zulatu egin dute enpresek gutxi edo ezer ez ordaintzeko. Hori ikusita proposatu zuen Azpiazuk eztabaida. Hori esan bezain laster atera zen Markel Olano ezetz esanez. Confebask ondoren, ezezkoa emanez, eta aldundiak eurekin daudela adieraziz. Eta [Unai] Rementeriak esan zuen sozietateen zergak atsegina edo erakargarria izan behar duela. Gu Gipuzkoa eta Bizkaiko ogasunekin elkartu gara, eta esaten dute fiskalitatea ez dela gai politikoa, teknikoa baizik. Noski, erabaki politikoa aurrez hartuta daukatelako.

Zerga politikaren inguruan behin eta berriro kritikatu duzu aldundien jarduna, eta Eusko Legebiltzarrak zerga politikan eskumen gehiago izan beharko lituzkeela aldarrikatu. Proposamen hori ez da sarri entzuten.

Zergak legebiltzarrean erabaki behar dira, gastu handiena duen erakundeak ez baitu zerga politikan erabakitzen. Aldundi batean boterea eskuratzea, gainera, nahikoa da eztabaidari betoa jartzeko, zerga sistemak harmonizatua izan behar duela erabaki zelako. Egin beharreko eztabaida da.

Baina alderdiek ez dute bere egiten eztabaida hori. Nola bideratu beharko litzateke?

Eztabaida baldintzatuta dago, Azpiazuk esaten baitu gai horri buruz ez dela zaratarik egin behar. Zerga politika patronalak erabakitzen du. Jaurlaritza gastu sabaia onartzen ari da, defizit muga eurena egiten du, zorra lehentasunez ordaintzen ari da... Hori da politika, guk muturra sartzea nahi ez duten hori. Hori politika neoliberala da.

Subiranotasunaz ere aritu zara aste honetan autogobernu lantaldean, eta aldebakartasunaren alde egin duzu. EAJri leporatu diozu PP eta PSE bidelagun hautatu izana, baina, aliatu horiek aukeratuta, ze bide geratzen zaio subiranotasunari? EAJ ez da ezinbesteko bidelaguna?

[Joseba] Egibarrek galdera hori egin zidan, baina galdera da ea EAJk prozesu subiranistarik nahi ote duen. Hemen badago jendea hildako estatutuari bizia eman nahi diona. Orain arte, euskal politikan arazo bategatik ez zen posible izan batasun subiranista. Arazo hori dagoeneko ez dago, baina borondateak aldatu egin dira. PPk eta PSOEk diote «gu gabe ezer ez», eta Jaurlaritzak, berriz, «zuek gabe ezer ez». Hori apurtu behar da, prozesu bat abiatu nahi badugu abiapuntua inoiz ezingo delako izan subjektu politikoa ukatzen digutenekin.

Ezkerretik abiatu nahi duzue prozesua, eta adierazi duzue ELA eta LABen arteko aliantza estrategikoa dela horretarako.

Subiranotasuna, arlo soziala eta negoziazio kolektiboa adostu behar ditugu LABekin, bai.

Baina jarduera sindikala izan da orain arteko oztopo nagusia. Ari zarete gerturatzen?

Inoiz ez dugu garatu aliantzak izan dezakeen ahalmen guztia. Hiru esparru horietan baldintzatzeko gai izateko, egoera batzuk analizatzera jo behar dugu. Lehenengo eta behin, herrialde honetako ezker politikoa non kokatzen den. ELA eta LAB elkarlanean ongi aritzeko, ezker politikoa interpelatu behar dugu, eredu soziala erlatibizatu ez dezala eskatuz. Bere garaian, ez zen posible izan ELA eta LABek politika jakin batzuk interpelatzea erakunde horretako presentziagatik [Bildu Gipuzkoako Aldundian egon zenean]. Gauza batzuetan ez zen berdina, baina berdina zenean esan beharra zegoen. Orain hori hobetu al den? Bai. Nafarroan badaude...

Baina Nafarroan lauko gobernua kritikatzea errazagoa da, EH Bilduk gobernua babesten duelako soilik.

Baina uste dugu oso ondo dagoela esparru horretan ELA eta LABen artean egin duguna.

EH Bildu ezeroso dago LABekin Nafarroan?

Hori EH Bildu eta LABi galdetu beharko diezu. Kostatzen zaie interpelazioa egitea, baina guk balioa ematen diogu hori egiteari.

Eta negoziazio kolektiboa?

Prekaritatearen aurkako borroka sindikatuaren lan nagusia baldin bada, mugimendu sindikalak ados jarri behar du diagnostikoan eta horren aurkako borrokan. Eta hor dago, esaterako, Bizkaiko zahar egoitzen kasua. Gatazketan ez bagaude, oso zaila da aliantza bere osotasunean garatzea.

LAB zergatik ez dago zahar etxeen greban?

Hori LABi galdetu beharko diozu. Baina sindikalismoa ez badago grebara joateko moduan, egoerari ez diozu buelta emango. Horretarako, giza baliabideak eta ekonomikoak behar dituzu.

Negoziazio kolektiboan jarrerak hurbiltzen ari dira? Bakoitzak bere estrategia eduki du...

Zure estrategia bada zuk sektorea eta nik enpresa, hori ez da egia. Zahar egoitzena sektorea da. Patronalak sektore batean atzerapausoak proposatzen baditu, eta enpresan gauzak egiteko alternatiba badaukazu, egingo duzu?

Sektore arteko akordioa sinatu ostean, negoziazio kolektiboak blokeatuta jarraitzen du oraindik. Zertarako sinatu zen?

Sinatu zenean, guk argi esan genuen zer zen hori. Sinatzen dena praktikan jarri behar da. Guk ez dugu inor engainatu. Patronalari errentagarri ateratzen zaio ez negoziatzea, ultraaktibitatea erorita baldintza okerragoko itunak sartzen direlako. Sindikalismoari galdetu behar zaio zer egin behar duen horren aurrean.

Badirudi Maria Jesus San Jose Lan eta Justizia sailburuak elkarrizketa soziala berreskuratu nahi duela. Zer esango diozue haren gonbidapenari?

Mahai soziala osatzen duten eragileak ez dira gai lorpen sindikal bat bera ere azaltzeko. Lan esparruko demokrazia sindikala suntsitzeko akordio bat egin dute, eta beste bat elkarrizketa soziala instituzionalizatzeko. Baina mahai sozialeko kideei kontsultatu al die DSBEarekin egin nahi dutena? Zer ari dira egiten?

Prekaritateari aurre egin nahi diozuela diozu, baina nola? Sindikatua ez bada baldintza kaskarrenetan dauden langileengana iristen, zeri buruz ari zara?

Antolaketaz. Beldurra eduki arren ere, kolektiboki joanez gero irabaz dezakegu. Ezinezkoa da leku guztietara iristea, baina erakunde moduan identitate indartsuko diskurtso bat lantzen ari gara, kontraboterean sakontzeko. Sindikatuaren hazkundea hortik etorriko da, zeure burua lantzetik, jakitun izan behar baitugu etsaia sindikalismoa ahultzeko ari dela lanean. Sektore sakabanatuetan, posible da sindikalizazioa; hor dago garbiketa sektorea.

Behin-behinekotasuna hain handia denean, ordea, nola izan daiteke posible?

Indibidualismoaren aurkako borroka bat da, gizartean identitate kolektiboa suntsitu nahi baitute, eta sindikatua kolektiboa izan da beti. Egoera zaila da, bai, baina hori ez dugu guk diseinatu, eta horri egin nahi diogu aurre.

Txostenean azpimarratzen duzuenez, eraginkortasunagatik sektore feminizatuetara iristea da helburua. Emakumeen sektoreetara eraginkortasunagatik? Afiliatu gehiago lortzeko?

Eraginkortasunagatik, eta prekaritateak emakume aurpegia duelako. Sindikatuak kolektibo hori baldintza beretan babestu nahi du, orain arte egin izan dugun bezala. Baina baita sinesten dugun gizarte ereduarekin koherente izateagatik ere. Gai korapilatsua da, baina sindikalismoan, bilerak egiteko garaian eta ordutegiak jartzerakoan, gizonengan pentsatu izan da. Horrek diagnostiko luzea ekarri du, eta aurrera eramango dugu.

Eta langabeak? 2013ko kongresuan langabezia saila sortu zenuten. Zer bide egin du denbora honetan guztian?

Sindikatuak proposamen asko egin ditu langabeen inguruan, eta saila sortzen saiatu ginen. Baina oso zaila izan zen. Langabezian geratzen den pertsona lanpostua berreskuratzean pentsatzen ari da batez ere. Eta ez dugu lortu hori bateragarri egitea langabeen talde bat sustatzearekin. Horrek ez du esan nahi langabeen egoerak kezkatzen ez gaituenik. Ekimenak onartzera behartuta gaude, baina ondo ateratzen ez direnean bere horretan geratzen dira.