iritzia
Euskal Estaturako bidea prestatzen
Joseba Egibar
Inguru hurbilean, Espainia gobernatzean dago koska, egiturazko arazo larriak tarteko: PPk, PSOEk, Podemosek eta Ciudadanosek erakutsitako kultura demokratiko eta politiko eskasa, krisiak azaleratu dituen industriaren ahuldadea, langabezia handia, defizit eta zor publikoaren gorakada etengabea, Gizarte Segurantzaren kinka larria, doikuntzak eta Bruselaren esku-hartze zorrotza. Frantzian, berriz, badirudi sécurité delakoaren morroi bihurtzekotan direla demokrazia eta askatasuna, zer esanik ez herrien eskubideak, horretan bai berdinak Madril eta Paris, itxiak eta itsuak.
Izanak izan, Eusko Alderdi Jeltzalea ez zen jaio eta ez da ari Espainia salbatzeko, ezta Frantzia ere. Alderdi hau Euskadi Espainiatik bereizteko sortu zen, baita Frantziatik ere, eta Estatu propioa sortzeko. Agirre lehendakariak Euskadiren independentziarako eskubidea defenditu zuen hartan, Donostian, argi esan zuen: «Gure nazio izatea eta gure eskubidea ez dago ukatzerik: Euskadi eta independentziarako duen eskubidea! [...] Espainia espainolentzako eta Euskadi euskaldunontzako». Politikan eta herrigintzan jakin egin behar da aukerak sortzen eta aprobetxatzen, koherentziaz jokatuz, nortasuna galdu gabe eta indar-guneak zainduz. Horra Eskozia, berriro bidea egiten Estatu izateko. Brexit-a baliatzen ari da Europar Batasunean bere kabuz egoteko, Londres utzita. Guretzat ere aukera izan daiteke Espainia bilakatu zaigun zama astun eta eraman ezina nahikoa dela esateko, Europan egon nahi dugula baina bestela, ez Espainiaren menpe baizik herri independente izanez.
Estatu egiturak ez dira oparitzen, eskuratu egin behar izaten dira. Ez gara hutsetik abiatuko. Hezkuntza, osasuna eta babes soziala nabarmen garatu ditugu, ekonomia eta lan arloak berritu, euskara aurreratu, geure ogasuna eta finantzak antolatu. Ez da nolanahiko eredu politikoa eta ez dago ordezkorik. Guk, Euskadiko hegoalde honetan, nazio kontzientziaz erantzun diogu gure herria geuk gobernatzeko nahi eta eskubideari. Espainia, berriz, era sistematikoan oztopoa jartzen. Bada, bukatu da eraso politikopean irautea. Izan ere, nola ez gara izango gai Estatu maila lortzeko, giza garapenaz Nazio Batuek aztertutako munduko 188 Estaturekin alderatuta, Euskadiko Erkidegoa 8. tokira iritsita, aurretik Norvegia, Australia, Alemania, Herbehereak... ditugula, eta Espainia atzetik, 26. tokian, eta Frantzia 22.ean? Lana, ekonomia eta diru-kontu publikoak hobeto edukita, Espainiara makurtuta ibili behar guk? Pentsioen kutxa hustuta geratzeko zorian dagoen Estatuaren menpe? Heldu da geure bidea sakontzeko garaia.
Eusko Alderdi Jeltzaleak erabakitzeko eskubidearen bidez denen artean onartzeko oinarriak aurkeztu dizkie gainerako alderdiei: euskal autogobernua eguneratzeko ez dagoela zertan Konstituzioa aldez aurretik aldatu beharrik, gure autogobernua eskubide historikoetara lotua dagoelako; legediarekiko errespetuak ez duela urratu behar oinarri demokratikoa, eta horrek esan nahi du euskal herritarren erabakiak balio nagusia eta funtsezkoa edukiko duela eta erabaki hori legea izango dela; eta eskubide historikoen jabea Euskal Herria dela eta nazio izaeraren araberako errealitate juridiko eta instituzionala dagokiola.
Autogobernuaren eguneraketak zabala izan behar du, herritarren partaidetzaren bidez: jendeak ezagutu beharrekoak dira legebiltzarrean adostuko ditugun oinarri politikoak eta herritarren eskura jarri behar dugu egitasmoa lantzea. Hitzartzen dena izango da autogobernu berriaren idazki politiko-juridikoaren bizkarrezurra eta legebiltzarrak onartu beharrekoa. Erabaki hori Madrilen aurkezterako, EAJk urrats garrantzitsu bat proposatzen du: kontsulta agintzailea. Eta gero, herriaren babesarekin, Madrilera, Gorteetan negoziatzera. Euskal erabakia irmoa izango da. Aldi berean, Nafarroari dagokionez, Foru Hobekuntzaren Legearen aldaketa landuko da eta Iparraldearekiko harreman-esparrua.
Eusko Alderdi Jeltzalea bide hau urratzen hasiko da, ez bakarrik baizik eta eskuz esku ados dauden herritar eta gizarte-eragileekin. Bidea luzea izango da, konpromisoa eskatuko digu eta norabidea eta urratsak zehaztea, baita denborak eta ebaluaketak ere. Ibilbide honek itxaropena eta ilusioa berrituko digu, lortutako mugarriek ematen duten poza eta sortzen duten konfiantzarekin. Horiek horrela, arduretako bat da EAJk eta Sortuk elkar hartzea, borroka armatuaren ondorioak gainditu, benetako elkarrizketari heldu, errespetua eta konfiantza berregin eta euskal Estaturako bidea prestatzeari lotuz. Alderdi Sozialistak eta Podemosek Madrilen erabakitzen dena ezarri nahi dute hemen. Erronka da herri honetan erabakiko duguna Madrilen defenditzea eta errespetaraztea. Hor dago aldaketaren gakoa.
EAJ prest dago ekiteko, sinetsita herriaren gehiengoa pizteko eta batzeko indarra daukala Euskadiren independentziara daraman bidea egiteak.
